ΓΙΑΤΙ ΠΑΙΡΝΩ ΒΑΡΟΣ; Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑΤΟΣ
Η απώλεια βάρους είναι από τους πιο περιζήτητους στόχους στην κοινωνία μας. Συχνά, όταν σκεφτόμαστε την βελτίωση της υγείας μας, το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό είναι το αδυνάτισμα. Έρευνες δείχνουν ότι σχεδόν οι μισοί Αμερικάνοι προσπαθούν να χάσουν βάρος, με την πλειοψηφία να χρησιμοποιεί τις διατροφικές αλλαγές ως μέσον.
Επιπλέον, οι περισσότεροι άνθρωποι όταν έρχονται αντιμέτωποι για πρώτη φορά με τον γρίφο της απώλειας βάρους, δεν σκέφτονται ολιστικά την προσέγγισή τους απέναντι στο φαγητό. Αντιθέτως, στέφονται σε δίαιτες της «μόδας» οι οποίες υπόσχονται θεαματικά αποτελέσματα – είτε χάνοντας κιλά γρήγορα είτε χάνοντας πολλά κιλά μαζί. Αυτό είναι το νούμερο ένα σφάλμα που κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι στον ταξίδι τους προς την ολοκληρωτική και αποτελεσματική απώλεια βάρους και της συνολικής υγείας τους.
Μια πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι το 98% των ανθρώπων που κάνουν δίαιτα, θα πάρουν βάρος κατά την διάρκεια της, από μερικά κιλά έως και παραπάνω από όσα ήδη είχαν πριν την ξεκινήσουν. Ενώ λοιπόν είναι γνωστή αυτή η τάση για αρκετό καιρό, οι ακραίες δίαιτες συνεχίζουν να ξεπροβάλουν από παντού και κερδίζουν ακόμα και σήμερα δημοτικότητα. Πώς γίνεται αυτό; Ποιες κοινωνικές δομές μας οδήγησαν στο να πιστεύουμε ότι οι αυστηροί περιορισμοί και οι στερήσεις είναι τα βασικά κριτήρια για την επίτευξη της υγείας μας; Εδώ, θα εμβαθύνουμε στους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι στρέφονται στις ακραίες «μοδάτες» δίαιτες, και πώς, όχι μόνο να αποφύγουμε την κοινή αυτή παγίδα, αλλά επιπλέον να χάσουμε βάρος με τον σωστό τρόπο και να διατηρηθούμε υγιείς για περισσότερο διάστημα.
Σύμφωνα με μία έρευνα, υπάρχουν μερικοί βασικοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι παίρνουν βάρος. Παρόλα αυτά, αυτοί οι λόγοι μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Για να μπορέσουμε να επιτύχουμε υγιή απώλεια βάρους με διάρκεια στον χρόνο, θα πρέπει ο καθένας μας να βρει και να συνειδητοποιήσει τους λόγους οι οποίοι των οδήγησαν να πάρει βάρος αρχικά. Κάτωθι είναι μερικές από τις πιο συνηθισμένες αιτίες που παχαίνουμε.
Άγχος
Το άγχος είναι πράγματι ένα λόγος που συχνά παίρνουμε βάρος, αλλά δεν είναι αυτό καθεαυτό το οποίο προκαλεί την αύξηση του βάρους, αλλά το πώς το διαχειριζόμαστε. Για τους περισσότερους, το άγχος είναι μια φυσική παράμετρος της καθημερινότητάς τους. Στην πραγματικότητα, το άγχος είναι φυσιολογικό ακόμα και υγιές , σε ορισμένο βαθμό. Μας κρατά σε επαγρύπνηση και μας βοηθά να αποφύγουμε το τυχόν κίνδυνο. Για μια επαγγελματική υποχρέωση, όπως για παράδειγμα μια σημαντική εταιρική παρουσίαση το σώμα σας ίσως ανεβάσει καρδιακούς παλμούς μέσω της αύξησης των κατεχολαμίνων (επινεφρίνη και νορεπινεφρίνη).
Αυτή η αύξηση των καρδιακών παλμών αυξάνει αντίστοιχα και την διανομή του αίματος προς τον εγκέφαλό μας, με αποτέλεσμα την υπερφόρτωση αυτού ώστε να μπορέσουμε να φέρουμε εις πέρας την παρουσίαση. Αυτό βέβαια λειτουργεί με επιτυχία μόνο όταν είμαστε σε θέση να ελέγξουμε το άγχος μας και να το χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας στον βασικό του σκοπό: να μας κάνει να γίνουμε πιο παραγωγικοί και να ξεπεράσουμε το όποια εμπόδια. Τα προβλήματα ξεκινούν με το παρατεταμένο, αυξημένο άγχος και την έλλειψη ελέγχου προς αυτό. Έτσι οδηγούμαστε σε διακύμανση των ορμονικών επιπέδων – και συγκεκριμένα, της κορτιζόλης.
Πώς η κορτιζόλη σχετίζεται με την όρεξη;
Η αυτόματη αντίδραση του σώματός μας στο στρες, είναι η παραγωγή αδρεναλίνης. Βραχυπρόθεσμα η αδρεναλίνη καταστέλλει την όρεξη. Όσο το αίμα ταξιδεύει μακρύτερα από τα εσωτερικά όργανα και τους μύες μας, προκειμένου να προετοιμαστούμε για μία “πάλη ή φυγή” (“fight or flight effect”), αρχίζουμε να νιώθουμε ολοένα και λιγότερο το αίσθημα της πείνας. Μόλις όμως υποχωρήσει η αδρεναλίνη, την θέση της παίρνει ενεργά η κορτιζόλη. Περιστασιακά, οι κορυφώσεις της κορτιζόλης δεν είναι βλαβερές. Όμως, το χρόνιο στρες μπορεί να επιφέρει συχνές και σημαντικές αυξήσεις στα σημεία κορύφωσης της κορτιζόλης, η οποία ονομάζεται και «ορμόνη του στρες».
Η κορτιζόλη δεν μειώνεται το ίδιο γρήγορα με την αδρεναλίνη, αντιθέτως παραμένει, και ειδοποιεί το σώμα να αναπληρώσει την παροχή τροφής-«καυσίμου». Εξάλλου, στην άγρια φύση, το να παλέψεις με θηρευτές θα απαιτούσε τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Όμως οι σύγχρονοι άνθρωποι που είναι σε συνεχή έκθεση άγχους, χωρίς μέτρο και έλεγχο, καταναλώνουν αυτά τα «καύσιμα»-τροφές χωρίς στην πραγματικότητα να υφίσταται αυτή η ανάγκη πλέον.
Η κορτιζόλη είναι μία καταβολική ορμόνη. Ωστόσο, εκτός από τη ρύθμιση του μεταβολισμού, τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και την εκτέλεση άλλων βασικών λειτουργιών που απαιτούνται για την επιβίωση, μπορεί επίσης να αυξήσει την αποθήκευση λίπους με την πάροδο του χρόνου. Με άλλα λόγια, το νευροενδοκρινικό μας σύστημα εξακολουθεί να σχεδιάζεται και να λειτουργεί όπως και στους προγόνους μας, και δεν λαμβάνει υπόψη ότι τα περισσότερα σύγχρονα άτομα κάνουν καθιστική ζωή. Έτσι, η κορτιζόλη θα σας παρακινήσει να αναζητήσετε επιπλέον φαγητό όταν δεν μπορείτε να ελέγξετε το αυξημένο άγχος σας, ακόμα κι αν το σώμα σας δεν το χρειάζεται.
Λιγούρες που προκαλούνται από το άγχος
Ένας άλλος παράγοντας που παίζει ρόλο στην αύξηση βάρους είναι η ευχαρίστηση. Παρόλο που τα επίπεδα της κορτιζόλης αυξάνονται σταθερά, μπορεί να αυξηθεί και η όρεξη μας μέσω της απελευθέρωσης γκρελίνης. Αυτή η ορμόνη απελευθερώνεται ενώ το σώμα μας περιμένει περισσότερα «καύσιμα» για να προετοιμαστεί για τον επικείμενο «κίνδυνο». Για να ικανοποιήσουμε την όρεξή μας, συνειδητά επιλέγουμε να φάμε. Ωστόσο, το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι δεν είναι υγιεινά τα τρόφιμα τα οποία λαχταράμε σε αυτές τις λιγούρες. Αντ’ αυτού, θέλουμε τρόφιμα που προσφέρουν άμεση ευχαρίστηση στην γεύση μας.
Tα τρόφιμα που είναι εύκολο να φάμε, πολύ επεξεργασμένα και με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή ανθυγιεινά λίπη, τείνουν να μειώνουν την όρεξη η οποία οφείλεται σε παράγοντες που σχετίζονται με το άγχος. Απελευθερώνουν ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που βοηθά στον έλεγχο των κέντρων ανταμοιβής και ευχαρίστησης του εγκεφάλου. Η ντοπαμίνη ανακουφίζει στιγμιαία το στρες μας, σχεδόν επιτρέποντάς μας να ξεχνάμε ότι είναι εκεί. Ωστόσο, δεν παίρνει πολύ χρόνο μέχρι να επιστρέψουν οι λιγούρες – συχνά ακόμα πιο δυνατές από ό,τι ήταν αρχικά. Αυτός ο φαύλος κύκλος θέτει τις βάσεις για κακές διατροφικές συνήθειες, οι οποίες αποτελούν την τρίτη αιτία πίσω από την παχυσαρκία.
Επιρροή στην ατομική συμπεριφορά
Η συμπεριφορά θα πρέπει να είναι το πρώτο σημείο εστίασης για όσους προσπαθούν να χάσουν βάρος. Ωστόσο, η συμπεριφορά αυτή επηρεάζεται με πολλούς τρόπους ώστε συχνά εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες. Από περιοδικά έως τηλεοπτικές εκπομπές, ταινίες και τους ανθρώπους γύρω μας, υπάρχουν διάφορες εξωτερικές πηγές που επηρεάζουν τις αποφάσεις και ενέργειές μας. Οι συμπεριφορές που εφαρμόζουμε για να καταπολεμήσουμε το περιττό βάρος, είναι συχνά ένα προϊόν κάποιου ή κάτι άλλο – η τελευταία τάση στην δίαιτες που συνιστά ένας συνεργάτης, μια διαφήμιση για ένα συμπλήρωμα απώλειας βάρους και ούτω καθεξής – αλλά σπάνια προκαλούνται από εγγενή κίνητρα. Αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο ακόμη και τα άτομα που χάνουν βάρος επιτυχώς, τείνουν να τα ξαναπάρουν.
Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Obesity Reviews, εξετάστηκαν πολλές πτυχές της ανθρώπινης προσωπικότητας σε σχέση με την απώλεια βάρους και την αποτυχία να διατηρηθεί η απώλεια βάρους. Αυτά τα στοιχεία περιλεάμβαναν:
- Σωματική Άσκηση
- Διατροφικές Συνήθειες
- Κίνητρα απώλειας βάρους
- Κοινωνικές Εκδηλώσεις
- Αυτό-Αποτελεσματικότητα ανάμεσα σε κοινωνικό σύνολο
Αυτό που έχουν κοινό τα περισσότερα από τα ανωτέρω στοιχεία είναι ότι, όταν μεταβάλλονται από εμάς, εγγενώς, αποφέρουν καλύτερα αποτελέσματα. Τις περισσότερες φορές που η απόφαση για μία αλλαγή προήλθε από εξωτερική πηγή, μπορεί να επιτεύχθηκαν γρήγορα αποτελέσματα. Ωστόσο, μόλις ο εξωτερικός παράγοντας δεν είναι πλέον σημαντικός για εμάς, το βάρος μας ανεβαίνει πάλι γρήγορα. Αυτό δηλώνει, ότι ένα από τα βασικά στοιχεία της απώλειας και διαχείρισης του βάρους μας, το οποίο είναι ειλικρινά, το πιο δύσκολο να επιτύχουμε είναι η αυτο-λογοδοσία.
Έτσι, για να επιφέρουμε την διαρκή αλλαγή, θα πρέπει να ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας τον πραγματικό μας σκοπό, το κίνητρό μας δηλαδή για την επίτευξη των στόχων μας. Οι δίαιτες αστραπή και οι «μοδάτες» δίαιτες δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτούς τους στόχους, αλλά υπάρχουν και άλλες ελλείψεις πέραν αυτού που θα συζητήσουμε στη συνέχεια.
ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΑΧΑΙΝΟΥΝ:ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Η απώλεια βάρους είναι ένας περιζήτητος στόχος. Δεδομένου ότι πάνω από το 70% του πληθυσμού των ΗΠΑ είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι, δεν είναι ασυνήθιστο να ανακαλύπτουμε διάφορες ιστοσελίδες που υπόσχονται την καλύτερη λύση με ελάχιστη προσπάθεια. Ωστόσο, οι διατροφικές συνήθειες και τα προγράμματα άσκησης είναι το πρώτο λάθος που κάνουν πολλοί οι άνθρωποι στο ταξίδι τους στη βιώσιμη απώλεια βάρους.
Πρέπει να ξεκινήσετε κατανόηση των αιτιών πίσω από την αύξηση του βάρους σας. Υπάρχουν τρεις συνήθεις παράγοντες για τους οποίους οι άνθρωποι παίρνουν βάρος: άγχος, ευχαρίστηση που προκαλείται από το στρες και εξωτερικές επιρροές. Το στρες απελευθερώνει κορτιζόλη, μια ορμόνη που τείνει να παραμένει και να ενεργοπεί σήματα στο σώμα για να παρακινήσει την πρόσληψη τροφής.
Το χρόνιο άγχος μπορεί σταθερά να επιταχύνει τα επίπεδα κορτιζόλης, αναγκάζοντάς μας να στραφούμε τα «τρόφιμα απόλαυσης-λιχουδιές»: τα τρόφιμα που είναι εξαιρετικά επεξεργασμένα και με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή ανθυγιεινά λίπη. Τέλος, εξωτερικές επιρροές, όπως τηλεοπτικές εκπομπές, ταινίες ή οι άνθρωποι γύρω μας, τείνουν να επηρεάζουν τις ατομικές μας συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής μας δραστηριότητας, των τρόπων διατροφής και των στόχων μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το επόμενο πρόγραμμα απώλειας βάρους σας θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες ανάγκες σας και με γνώμονα την υγεία σας – το Cenegenics θα σας βοηθήσει να επιτύχετε μακροπρόθεσμη, σταθερή απώλεια βάρους.
